ОЦЕНКА ФИТОТОКСИЧНОСТИ И СТРУКТУРЫ МИКОБИОТЫ В РАЗНЫХ ФРАКЦИЯХ ДОРОЖНОЙ ПЫЛИ МЕГАПОЛИСА

Работа посвящена оценке фитотоксичности и структурно - функциональным особенностям микромицетных комплексов фракций разноразмерных частиц придорожной пыли из отдельных функциональных зон мегаполиса. Оценку фитотоксичности проводили по ростовым тест - параметрам проростков семян горчицы белой. Микромицеты культивировали методом посева на агаризованную среду Чапека. Тяжелые металлы в образцах пыли определяли атомно - абсорбционной спектрометрией. Наблюдалась сопряженность повышенной фитотоксичности с высокой численностью колониеобразующих единиц грибов рода Аспергилл в образцах из парковой зоны города. В образцах из центральной части мегаполиса наблюдался стимулирующий фитоэффект пыли, в особенности для наиболее крупных (0.25 - 0.5 мм) частиц пыли. Фитоэффект снижался с уменьшением размера частиц. Однонаправленной зависимости фитоэффектов и численности микромицетов от загрязнения тяжелыми металлами не было замечено. Пробы с трех площадок отбора оказались загрязнены тяжелыми металлами в опасной (строительная площадка) и умеренно опасной (придорожная и дорожная часть) степени.

Бул илимий эмгек мегаполистин айрым функционалдык аймактарындагы жол боюндагы чаң бөлүкчөлөрүнүн микромицеттик комплекстеринин фитотоксикалуулугун жана структуралык - функционалдык өзгөчөлүктөрүн баалоого арналган. Фитотоксикалуулугун баалоо өсүү тести - ак горчицанын Sinapis alba L. уруктарынын өнүп чыгуу параметрлери боюнча жүргүзүлдү. Микромицеттер чапектин агаризацияланган чөйрөсүнө себүү ыкмасы менен өстүрүлгөн. Чаң үлгүлөрүндөгү оор металлдар атомдук - абсорбциялык спектрометрия менен аныктаган. Шаардын парк зонасынан алынган үлгүлөрдөгү Aspergillus тукумундагы козу карындардын колония түзүүчү бирдиктеринин саны жогору болушу менен фитотоксиктүүлүктүн жогорулашынын ассоциациясы байкалган. Мегаполистин борбордук бөлүгүндөгү үлгүлөрдө чаңдын стимулдаштыруучу фитоэффекти, айрыкча эң ири (0.25 - 0.5 мм) чаң бөлүкчөлөрү байкалган. Фитоэффект бөлүкчөлөрдүн көлөмүнүн азайышы менен азайган. Фитоэффекттердин жана микромицеттердин санынын оор металлдардын булганышына бир багыттуу көз карандылыгы байкалган эмес. Үч сынамык алуу участкасынан алынган үлгүлөр оор металлдар менен коркунучтуу (курулуш аянтчасы) жана орточо кооптуу (жол жээгиндеги жана жол бөлүгү) даражасына чейин булганган.