THE USE OF PHYTOHORMONE TO REDUCE THE NEGATIVE EFFECTS OF DROUGHT IN THE INITIAL PERIODS OF DEVELOPMENT OF SPRING SOFT WHEAT

Жаздық жұмсақ бидай дақылының негізгі егістіктері сусыз, суарылмайтын жерлерде өсірілетіндіктен соңғы жылдарда орын алып отырған құрғақшылықтың келеңсіз әсері бірінші ретте тұқымның өну-көктеу кезеңдерінде айқын білінеді. Күйзелістің теріс салдарын төмендету үшін осы кезеңде фитогормондардың қолайлы арақатынасын қалыптастыра отырып қолдану қажет. Зерттеуде жаздық бидайдың Таймас және Гранни сорттырының тұқымдары 24-эпибрассинолидтың 0,001; 0,0015; 0,002; 0,0025; 0,003 % -дық концентрацияларымен өңделіп, қалыпты және құрғақшылық иммитацияланған жағдайларында өндірілді. Эпибрассинолид фитогормонымен жаздық жұмсақ бидай тұқымдарын өндеу барысында құрғақшылық жағдайдың өзінде олардың өнгіштігі 96%-ға дейін жетіп, өнгіштік индексі 47,73-54,93 %-ға дейін ұлғайды. Фитогормонның 0,0015 -0,002 %-дық мөлшерімен өңделген бидай тұқымдарын қалыпты және құрғақшылық стрессі жағдайларында өндіргенде тамыр жүйесінің қарқынды дамуына септігін тигізеді және тамырдың өркенге қатынасы сорттарға байланысты 43,2- 47,4 %-ға дейін жоғарылайды. Эпибрассинолид фитогормонының 0,0015-0,002 % концентрациясынан жоғары болуы өскіндердің өнгіштік және тіршілікке қабілеттілік индексінің төмендеуіне, тамыр мен өркен қатынасының азаюына алып келеді, нәтижесінде фитоулылық индекстің - 42,7 %-ға дейін төмендеуіне себепші болады. Біздің зерттеу нәтижелеріміз жаздық жұмсақ бидай тұқымдарын себуге дайындау барысында 2,4 - эпибрассинолид фитогормонының 0,0015-0,002 % концентрациясымен өңдеу дақылдың бастапқы даму кезеңдеріндегі өсу үдерістерін жақсартатындығын дәлелдейді. Бидайдың бастапқы даму кезеңдеріндегі құрғақшылық стрессі әсерінен болатын кері ықпалдарды еңсеру тұқымтану ғылымында аса маңызды